PKK’nın Kürdistan Bölgesi operasyonu

Erbil, PKK'nın 'tartışmalı bölgelerde' kanton yönetim kurulması talebini Kürdistan Bölgesi'nin kazanımlarına tehdit olarak görüyor.

Irak merkezi yönetimi ile Kürdistan Bölgesi arasında ‘tartışmalı bölgeler’ statüsünde yer alan Şengal, (Sincar) Kürtlerin kendi içerisinde bir ‘tartışmalı bölge’ haline geliyor.

‘Tartışmalı bölge’, Erbil’in Kürdistan Bölgesine katmayı öngördüğü Irak kentleri için kullanılan bir kavram.

Dolayısıyla siyasi ve idari yapısında değişiklik öngörülen kentler için kullanılan bu kavramın PKK ile Erbil’in Şengal tartışması için kullanılması abartılı bulunabilir.

Ancak PKK’nın Şengal’de kanton yönetimi kurma talebi, PKK ile Erbil arasındaki tartışmanın sıradan bir tartışma olmadığını, aksine ‘tartışmalı bölge’nin kavramsal içeriğiyle doğrudan ilgili olduğunu gösteriyor.

PKK ile Erbil’in Şengal çelişkisi, ağustos ayında ‘sıradan’ bir tartışma olarak başladı. Peşmerge’nin herhangi bir çatışmaya girmeden hızlı bir şekilde çekilerek Şengal’i IŞİD’e terk ettiğini öne süren PKK’nın Erbil’le tartışması o dönemde sadece suçlamadan ibaretti.

Ağustos’taki suçlama, aralık ayında Şengal’e önce kimin girdiği tartışmasına dönüştü. Erbil, Şengal’i Peşmerge’nin kurtardığını öne sürerken[1], PKK ise kendi güçlerinin Peşmerge’den 3 saat önce Şengal’e girdiğini iddia etti.[2]

“Şengal kurtarıldı” şeklinde yansıtılsa da daha sonra yapılan açıklamalardan da anlaşıldığı üzere aslında kentin sadece yüzde 20-30’u kurtarılmıştı.

Kentin bu bölümünü Peşmerge’nin mi PKK’nın mı önce kurtardığı ise ‘tartışmalı bölge’ ifadesinin kavramsal içeriğinden uzak bir tartışmaydı.

Şengal, artık PKK ile Erbil arasında ‘tartışmalı bölge’  

Şengal’in Erbil’le Bağdat arasında tartışmalı bölge olmaktan çıkıp PKK ile Erbil arasında ‘tartışmalı bölge’ haline gelmesi, PKK liderlerinin Şengal’de kanton yönetimi oluşturulması[3] talebiyle gerçekleşti.

PKK’nın tıpkı Suriye’de olduğu gibi Kürdistan Bölgesi’nin ilhak etmeyi amaçladığı kentlerde kanton bölge kurma talebi, Erbil’in tepkisine neden oldu.

Bas Haber’e göre KDP’nin Kürdistan Meclis Grubu, yaptığı yazılı açıklama ile PKK’nın Şengal’de kanton yönetimi oluşturulması talebine destek veren HDP Başkanı Selahattin Demirtaş’ı eleştirerek “Şengal halkı ve kurtarılması uğrunda kan dökenler dışında kimse Şengal hakkında konuşma hakkına sahip değildir” dedi.

PKK, kanton yönetim kurulmasını; KDP ise Şengal’in Kürdistan Bölgesi’ne bağlanmasını destekleyen Ezidi kökenli liderlerin görüşlerini öne çıkararak kendi tezini güçlendirmeye çalıştı.

Kürdistan Bölgesi’nin ikinci büyük partisi olan Celal Talabani liderliğindeki KYB’nin Musul örgütü sorumlusu Halo Pencivini, “biz hiç bir tarafın görüşlerine karşı değiliz. Halkın kendi kararını kendisinin vermesinden yanayız. Şengal tamamen kurtulduktan halk evine döndükten sonra onlar ne karar verirlerse, kararları kanton oluşturmak olsa da, biz bu karara saygı duyarız”[4] diyerek tarafsız bir pozisyon belirledi.

Pencvini’nin bu tarafsız pozisyonu eğer KYB’nin resmi görüşünü yansıtıyorsa, Kürdistan Bölgesi’nde kanton yönetimleri kurma tartışmasının tarafları PKK ile Erbil değil, PKK ile KDP olarak gözüküyor.

Kürdistan Bölgesi’nin kazanımları ve PKK’nın kanton talebi

PKK’nın Şengal kantonunun bayrağını bile hazırlaması[5] Suriye tecrübesini Irak’a taşımakta kararlı olduğunu gösteriyor.

Suriye’deki kantonlara bile karşı çıkan Mesud Barzani liderliğindeki KDP ise PKK’nın Şengal’i de aşarak Neyneva, Hanekin ve hatta Kerkük’te de kanton kurma talebini Kürdistan Bölgesi’nin varlığını tehdit eden bir operasyon olarak algılıyor.

Çünkü Kürdistan Bölgesel Yönetimi, hazirandaki IŞİD saldırılarını ‘tartışmalı bölgelerin’ Kürdistan Bölgesine ilhakı için benzersiz bir fırsat olarak değerlendirmişti.

Başta Kerkük olmak üzere IŞİD saldırıları sonrasında Irak ordusunun çekildiği tüm ‘tartışmalı bölgelere’ Peşmerge güçleri sevk eden Barzani, ‘tartışmalı bölgeler’ ile ilgili hukuksal zemin olan Irak anayasasının 140. maddesinin kendiliğinden uygulandığını açıklamıştı.[6]

Peşmerge Bakanlığı Genel Sekreteri Cabbar Yaver ise Peşmerge’nin sadece ‘tartışmalı bölgelerden’ değil, IŞİD’den kurtardığı ‘tartışmalı bölgelerin’ dışında kalan Irak kentlerinden de çekilmeyeceğini açıkladı.[7]

Barzani, IŞİD işgalinin yarattığı tehdidi fırsata dönüştürerek ‘tartışmalı bölgelerin’ ilhakını garanti altına almış ve bu bölgeler dışındaki Irak kentlerini de pazarlık kozu olarak ele geçirmişken doğal olarak PKK’nın Kerkük’e bile kanton yönetim önermesini Kürdistan’ın kazanımlarına yönelik bir tehdit olarak algılıyor.

PKK’nın kanton hedefi

Irak’la Kürdistan Bölgesi arasındaki ‘tartışmalı bölgelerde’ kurulacak kantonlar bu bölgeleri kendisine bağlamayı amaçlayan Kürdistan Bölgesi açısından bir tehdit olsa da şu sebeplerden dolayı PKK için bir fırsat olarak gözüküyor.

1- Şengal’de tıpkı Suriye’de olduğu gibi bir kanton yönetiminin kurulması, PKK’nın kuzey Irak’taki ‘misafir örgüt’ pozisyonunu ‘özerk devlet yöneticisi’ konumuna yükseltir.

2- Şengal’de kurulacak bir kanton yönetimi, Suriye ile coğrafi yakınlığı sebebiyle PKK’ya sınır ötesi bir stratejik derinlik kazandırır.

3- Irak’ ait bir bölgeyi yönetiyor olmak, PKK’yı Irak merkezi hükümeti nezdinde de etkili kılar.

Irak’ta kanton bölge kurma konusu, Irak merkezi hükümetinin geleceğini de doğrudan ilgilendirdiği için sadece PKK ile Erbil’in taraf olacağı bir tartışma değil.

PKK’nın bunu göz önünde bulundurduğu için kanton yönetimi meselesine Neyneva’yı ekleyerek Sünni federal bölge talep eden Iraklı Sünnilere, Kerkük’ü ve Hanekin’i de ekleyerek Irak merkezi hükümetine jest yaptığı anlaşılıyor.  

Bağdat’ın başta Kerkük olmak üzere ‘tartışmalı bölgeler’ meselesinde Erbil’in elini zayıflatacağı için PKK önerisini desteklemesi muhtemel bir senaryo. Çünkü Iraklı Kürtlerden farklı olarak ‘Filistinliler için Kudüs neyse Kürtler için de Kerkük odur’ demeyen bir Kürt muhatap Bağdat için tercihe şayan gözükebilir.

Sünni federal bölge talep eden Iraklı Sünnilerin de Neyneva’da kanton yönetimi kurulmasına soğuk bakmayacağı da açık.

Ancak PKK’ya Irak pastasında Kürdistan Bölgesi’ne ortak olma fırsatı sunuyor gözükse de bu öngörüler, tüm bölgede Kürtler arasındaki iç çelişkileri derinleştiren tehditler de içeriyor.

 



[1] Bas Haber, 29 Aralık 2014- 4 Ocak 2015, Şengal anavatana katıldı. S.2

[2] YDH. 25 Aralık 2014. Peşmerge’den PKK’ye Şengal cevabı. http://www.ydh.com.tr/HD13502_pesmergeden-pkkye-sengal-cevabi.html

[3] Kürdistan-Post, 23 Aralık 2014, PKK Güney Kurdistan için kanton önerdi. http://www.kurdistan-post.eu/tr/siyaset/pkk-guney-kurdistan-icin-kanton-onerdi

[4] Denge Azad, 5 Ocak 2015. PKK: Süleymaniye’de de kanton oluşturacağız. http://www.dengeazad.com/en/NewsDetailN.aspx?id=43437&LinkID=114

[5] Kurdpress. 11 Ocak 2015. ترسیم پرچم «کانتون شنگال» از سوی پ.ک.ک http://kurdpress.com/Fa/NSite/FullStory/News/?Id=77045#Title=%0A

[6] YDH. 27 Haziran 2014. Barzani: Anayasanın 140. maddesi uygulanmış oldu. http://www.ydh.com.tr/HD12953_barzani--anayasanin-140--maddesi-uygulanmis-oldu.html

[7] YDH. 4 Ocak 2015. Peşmerge hiçbir yerden çekilmeyecek. http://www.ydh.com.tr/HD13529_pesmerge-hicbir-yerden-cekilmeyecek.html



Makaleler

Güncel