Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P, İsrail'in kredi notunu 'A' olarak teyit ederken, 'negatif' görünümünü korudu.
YDH - İbranice yayın yapan Calcalist haber sitesinde yayımlanan Adrian Fylot imzalı analize göre, uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P Global Ratings (S&P), İsrail'in kredi notunu 'A' seviyesinde teyit ederken, 'negatif' olan kredi notu görünümünü değiştirmedi.
Bu karar, S&P'nin önümüzdeki 24 ay içinde İsrail'in kredi notunda yeni bir indirim olasılığını hâlâ değerlendirdiği anlamına geliyor.
Kuruluş, artan "güvenlik tehditleri", bunların ekonomik etkileri ve yükselen kamu borcunu gerekçe göstererek İsrail ekonomisinin geleceğine dair karamsar bir tablo çizdi.
S&P'nin raporunda, Gazze'deki çatışmaların yeniden başlaması, Lübnan ve Suriye'deki devam eden operasyonlar ve İran ile doğrudan bir çatışma endişesinin İsrail'in risk seviyesini "çok yüksek" bir düzeye çıkardığı vurgulandı.
Kuruluş, "Uzun süreli veya daha yoğun bir askeri çatışma, İsrail'in iktisadi, mali performansını ve ödemeler dengesini olumsuz etkileyebilir," ifadelerini kullanarak bu risklerin ekonomik büyümeyi, bütçe parametrelerini (açık ve borç) ve döviz girişini (dolar) olumsuz etkileyeceğine dikkat çekti.
S&P'ye göre, bu durum yatırım ve piyasa güveninde bozulmaya, çalışan açığına (İsrail ordusuna asker alımı nedeniyle) ve para biriminin seyrinde olumsuzluklara yol açabilir.
Kuruluş, Maliye Bakanı Bezalel Smotriç'in Gazze'nin işgali ve orada kalıcı bir askeri rejim kurulması yönündeki planları göz önüne alındığında, çatışmalarda belirgin bir azalma olmadığı sürece not görünümünde bir iyileşme senaryosu öngörmüyor.
Raporda öne çıkan bir diğer önemli mesaj ise, özellikle Başbakan Benyamin Netanyahu'nun destekçileri arasında yaygın olan beklentilerin aksine, Donald Trump'ın Beyaz Saray'a dönüşünün İsrail için iyiye işaret olmadığı yönünde.
S&P, Amerikan yönetimindeki değişikliğin belirsizliği artırdığını vurgulayarak, Trump yönetiminin Gazze, İran ve bölgesel güvenlik kuşağı konularındaki tutumunun öngörülemez olduğunu belirtti.
Kuruluş ayrıca, "yeni gümrük vergilerinin" İsrail üzerindeki olası olumsuz etkilerine de değindi.
S&P'ye göre, İsrail'in ABD'ye ihracatının çoğu hizmet sektörlerinde olsa ve doğrudan vergilendirilmese de, artan Amerikan korumacılığından dolaylı olarak etkilenecek.
S&P'nin raporundaki en ciddi nokta olarak İsrail'in mali tablosu gösteriliyor.
Kuruluşun ekonomistleri, İsrail Maliye Bakanlığı'nın anlatısını kabul etmiyor. Raporda, bütçe açığının bu yıl GSYİH'nin yüzde 6'sı olacağı belirtiliyor; bu rakam, hükümetin bütçede belirlediği hedeften (yüzde 4,9) daha yüksek.
S&P ayrıca, açığın önümüzdeki yıllarda da yüksek kalacağını —2026'da yüzde 5 ve 2027'de de yüzde 5— öngörüyor.
S&P'ye göre, İsrail hükümetinin açık ve borçla ilgili kronik ve yapısal bir sorunu bulunuyor.
Kuruluş, hükümetin ülkenin bütçe sorunlarıyla yapısal, sürdürülebilir ve tutarlı bir şekilde mücadele etmediğini değerlendiriyor.
S&P'nin açıkladığı bütçe açığı rakamları (2023'te GSYİH'nin yüzde 6,9'u, 2024'te yüzde 9,4'ü, 2025'te yüzde 6'sı ve 2026 ile 2027'de yüzde 5'i) sürdürülebilir olmayan seviyeler olarak değerlendiriliyor.
Asıl sorun bütçe açığından ziyade borç olarak görülüyor. S&P, diğer uluslararası ekonomik kuruluşlara benzer şekilde, kamu borcunda sürekli bir artış —2023'te GSYİH'nin yüzde 58'inden bu yıl yüzde 70'ine— öngörüyor. Bu durum, savaş öncesi 2022'deki yüzde 55'in altına düşüş öngörüsünden dramatik bir sapma anlamına geliyor.
Söz konusu artışın temel nedenleri olarak savunma harcamalarındaki kalıcı artış (yılda GSYİH'nin yüzde 0,5'i) ve büyümedeki süregelen yavaşlama gösteriliyor.
Bununla birlikte, Calcalist'teki analizde S&P'nin İsrail konusunda en iyimser kuruluş hâline geldiği belirtiliyor.
Daha önce Netanyahu hükümetinin ve yargı reformunun yarattığı tehlikelere karşı ilk uyarıda bulunan kuruluş olmasına rağmen, S&P'nin mevcut raporunda iç siyasi riskleri neredeyse tamamen göz ardı ettiği ifade ediliyor.
S&P'ye göre, İsrail'in borcunu geri ödeme kabiliyeti, yüksek teknoloji ve çeşitlendirilmiş ekonomi, istikrarlı bankacılık sistemi, cari işlemler fazlası ve İsraillilerin elinde bulunan şekel cinsinden uzun vadeli borçlar (ortalama 9 yıl vade) gibi güçlü yönleri sayesinde devam ediyor.
Ancak Calcalist'e göre, S&P'nin bu yaklaşımı, İsrail'de Aralık 2022'de mevcut Netanyahu hükümetinin göreve başlamasından bu yana hiçbir temel, yapısal veya derin değişikliğin olmadığı varsayımına dayanıyor ve bu durum "kısa görüşlülük ile körlük arasında" bir yerde duruyor.
