HTŞ rejimi lideri Colani’nin, İsrail ile ilişkileri normalleştirmeyi amaçlayan bir ön anlaşmayı onayladığı bildirildi. İbrahim Anlaşmaları çerçevesinde yürütülen gizli müzakerelerin, diplomatik ilişkilerin kurulması, düşmanlıkların sona erdirilmesi ve ekonomik iş birliği gibi maddeleri içerdiği belirtildi.
YDH- Amerikan haber ajansı The Media Line'a göre, HTŞ rejimi İsrail ile ilişkileri “normalleştirme” amacıyla İbrahim Anlaşmaları'na katılmayı hedefleyen gizli müzakereler yürütüyor.
Arap ve uluslararası aktörlerin arabuluculuğunda gerçekleşen görüşmelerin, bölgesel diplomaside “büyük bir kırılma” anlamına gelebileceğini söyleyen The Media Line, HTŞ rejimi lideri Colani’nin, İsrail ile ilişkilerin normalleşmesini öngören ön anlaşmayı “onayladığını” ve bu adımın Şam’ın geleneksel politikalarına “büyük bir yön değişikliği” getirebileceğini ileri sürdü.
Analistler tarafından "diplomatik bir deprem" olarak nitelendirilen bu gelişme, siyasi çevrelerde ve kamuoyunda geniş yankı uyandırdı. Site, bu haber doğrulanırsa, Suriye’nin İsrail ile normalleşmeye karşı yıllardır süregelen tutumunda “tarihi bir değişiklik” anlamına geleceğini iddia etti.
İbrahim Anlaşmaları’nın arka planı
2020 yılında BAE ve Bahreyn’in ABD’nin aracılığıyla İsrail’le ilişkileri normalleştirmesiyle başlayan İbrahim Anlaşmaları, Arap dünyasındaki uzun süreli boykot politikasını sona erdirmişti. Sudan ve Fas da bu sürece katılmıştı. Anlaşmalar, “Filistin sorununun çözümüne bağlı kalmaksızın diplomasi, güvenlik ve ekonomik iş birliği temelli bir bölgesel iş birliği” çerçevesi oluşturdu.
Hafız ve Beşşar Esad yönetimindeki Suriye ise bu konuda yıllarca İsrail’e karşı net bir politika izledi. Bugüne kadar İsrail’le normalleşme siyaseten dokunulmaz bir konuydu.
Sızan “normalleşme” çerçevesi
The Media Line’a konuşan kaynaklara göre, Colani tarafından onaylanan ön anlaşma, şu unsurları içeriyor:
Egemenliğin karşılıklı tanınması (İsrail’inki dahil)
Elçiliklerin açılmasıyla tam diplomatik ilişkiler kurulması
Düşmanlıkların resmen sona erdirilmesi ve ihtilafların diyalog yoluyla çözülmesi
Teknoloji, enerji ve tarım odaklı ekonomik iş birliği
Terör ve aşırılığa karşı güvenlik koordinasyonu
Turizmi kolaylaştıracak doğrudan sivil uçuş hatları
Kültürel ve halklar arası değişim programları
Yerel aktörlere siyasi ön şartlar dayatılmadan bölgesel barış girişimlerine destek
Üç semavi din arasında dinlerarası diyalogun teşviki
Uluslararası hukuk ve BM Şartı'na bağlılık
Colani’nin, “bölgesel gelişmelerin hızlanması” ve “izolasyondan çıkma isteği” sebebiyle bu adımı savunduğu aktarıldı.
Stratejik ve ekonomik arka plan
Suriye uzmanı Mustafa Zahran, bu adımın “bölgesel ve küresel dinamiklerden bağımsız değerlendirilemeyeceğini” belirtti. Zahran’a göre, ABD’nin bölgeden kısmen çekilmesi, Türkiye ve İran gibi aktörlerin yükselişi ve Arap dünyasındaki ekonomik sıkıntılar ülkeleri yeni iş birliklerine zorluyor.
Ekonomi uzmanı Abdürrahman Mahmud ise Suriye’nin bu hamleyi “yaptırım baskısı ve iç meşruiyet krizinden çıkış” olarak değerlendirmiş olabileceğini ifade etti. “İsrail’in Suudi Arabistan ve Türkiye ile yakınlaşmaya çalıştığı dönemde” bu diplomatik açılım dikkat çekici bulunuyor.
Tepkiler karışık
Sosyal medyada bazı Suriyeliler bu gelişmeyi “tünelden çıkışın ilk adımı” olarak değerlendirip “temkinli” destek verdi. Ancak muhalif isimler ve bazı analistler, bunun İsrail’e “karşılıksız bir taviz” olduğunu savundu.
Golan Tepeleri gündemde
İsrail medyasına göre Colani, 1967’den beri İsrail işgali altında bulunan ve 1981’de ilhak edilen Golan Tepeleri’nin geleceğini görüşmeye açık olduğunu ifade etti. Ancak HTŞ rejimi, İsrail’in Suriye topraklarını bölmeye çalışmasının “kırmızı çizgi” olduğunu vurguladı.
Suriye kamuoyundan farklı sesler
Hasan el-Kasım (İdlibli bir tüccar): “Barış, yeniden inşa ve istikrar için şart. Ama egemenliğimiz korunmalı, işgal altındaki topraklar geri verilmeli.”
Hind Ahmed (Gazeteci): “Bu, hem Suriyelilerin fedakarlığına hem de Filistin davasına ihanettir. İsrail tüm işgal ettiği topraklardan çekilmeden normalleşme olamaz.”
Bazı Suriyelilerin ise “temkinli iyimserlik” içinde olduğunu söyleyen The Media Line, “Barışa” açık olduklarını belirtirken, İsrail’in niyetlerine güvenmediklerini ve Golan’daki işgalci yerleşimlerin hâlâ büyük bir sorun olduğunu dile getirdiklerini belirtti.
