Sızan belge: ABD'den İran’a nükleer U dönüşü

YDH- ABD’nin İran’a sunduğu yeni nükleer anlaşma teklifi, kamuya yapılan sert açıklamaların aksine, İran’ın sınırlı ve düşük düzeyde uranyum zenginleştirmesine izin veriyor.

Axios’un ulaştığı gizli belge, Washington’un İran’a yönelik pozisyonunda beklenmedik bir esneklik gösterdiğini ortaya koydu.

İsrailli gazeteci Barak Ravid’e göre, bu durum, Beyaz Saray’ın kamuoyuna çizdiği katı tutumla çelişiyor.

İran, sivil amaçlı uranyum zenginleştirmeyi yasaklayan hiçbir anlaşmayı kabul etmeyeceğini net şekilde ortaya koyarken, Axios’a konuşan kaynaklar, teklifin bir anlaşma zemini oluşturabileceğini belirtiyor.

Ancak bu adım, Trump yönetimini Kongre’deki Cumhuriyetçiler ve İsrail hükümetinden gelebilecek sert tepkilerle karşı karşıya bırakabilir. Beyaz Saray ise teklifin detaylarına ilişkin iddiaları yalanlamadı.

Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt şöyle dedi:

“Başkan Trump, İran’ın asla nükleer silah sahibi olamayacağını açıkça ifade etti. Özel Temsilci Witkoff, İran rejimine ayrıntılı ve kabul edilebilir bir teklif iletti ve bu teklif onların çıkarına uygundur. Devam eden müzakereye saygı gereği, teklifin detayları hakkında kamuoyuna açıklama yapılmayacaktır.”

 

Yeni anlaşma taslağı: Sıfırlama yok, sınırlama var

Cumartesi günü Witkoff tarafından sunulan teklif, bir sonraki müzakere turunda tartışılacak “ön fikirleri” içeriyor. Teklife göre:

İran, yeni zenginleştirme tesisi inşa edemeyecek ve mevcut uranyum dönüşüm ve işleme altyapısının kritik unsurlarını sökmek zorunda kalacak.

Santrifüjlerle ilgili yeni araştırma ve geliştirme faaliyetleri durdurulacak.

Nükleer anlaşma, belirli koşulları karşılayan bölgesel bir zenginleştirme konsorsiyumu kurulmasına odaklanacak.

İran, sivil kullanım için gerekli olanların ötesinde hiçbir yerli zenginleştirme kapasitesi geliştiremeyecek.

Anlaşmanın imzalanmasının ardından İran, zenginleştirme oranını geçici olarak %3 seviyesine düşürecek. Bu geçiş süresi, taraflar arasında belirlenecek.

İran’ın yeraltı zenginleştirme tesisleri, yine taraflarca belirlenecek süre boyunca “işlevsiz” hale getirilecek.

İran’ın yer üstü tesislerindeki zenginleştirme faaliyetleri, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) yönergelerine uygun olarak nükleer reaktör yakıtı için gerekli seviyelerle sınırlandırılacak.

Anlaşma kapsamında, “güçlü bir izleme ve doğrulama sistemi” oluşturulacak ve IAEA’nın ek protokolü derhal onaylanacak.

Yaptırımların kaldırılması ise ancak İran’ın, ABD ve IAEA’yı tatmin edecek düzeyde gerçek bir bağlılık gösterdiğinin kanıtlanması sonrasında mümkün olacak.

 

İran-ABD görüşmeleri öncesi İsrail alarmı

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bekai Pazartesi günü yaptığı açıklamada, ABD tarafının yaptırımların ne zaman ve nasıl kaldırılacağı konusunda henüz yeterli güvence sunmadığını belirtti.

Bekai, Tahran’ın ABD teklifini hâlâ incelediğini ve teklifin İran için “kabul edilebilir” olduğunu öne süren ABD açıklamalarına da temkinli yaklaştığını ifade etti.

Yeni ABD teklifinin, görüşmelerde yalnızca en kısıtlayıcı koşulların kabul edilmesi yönünde yoğun lobi faaliyeti yürüten İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ve ekibini rahatsız etmesi muhtemel.

Axios’un haberine göre Trump, Netanyahu’yu müzakerelere zarar verecek herhangi bir adım atmaması konusunda uyardı.

Netanyahu, İran’ın nükleer tesislerine askeri müdahale seçeneğini savunuyor ve görüşmelerin çökmesi halinde hızla harekete geçmeye hazırlanıyor.

ABD’li yetkililer, Netanyahu’nun Trump’tan onay almadan da harekete geçmesinden endişe ediyor.

Altıncı tur nükleer görüşmelerin önümüzdeki günlerde planlanması bekleniyor.