ABD Donanması, Yemen’deki Ensarullah güçlerine karşı yürüttüğü operasyonlarda 1,5 milyar dolarlık mühimmat kullandı, üç savaş uçağını kaybetti ve yoğun çatışmaların yıpratıcı etkisiyle karşı karşıya kaldı. Ucuz drone ve füze saldırılarına karşılık verilen milyar dolarlık savunma sistemleri, “maliyet paradoksu”nu gündeme getirdi.
YDH- 6 Mayıs’ta, USS Harry S. Truman uçak gemisinde yaşanan bir iniş “arızası” sonucu 67 milyon dolarlık bir F/A-18 Super Hornet savaş uçağı Kızıldeniz’e düştü. Bu olay, uçak gemisinin son beş ay içinde kaybettiği “üçüncü” savaş uçağı oldu.
The Wall Street Journal'ın haberine göre “kaza”, Başkan Trump’ın Yemen’deki Ensarullah hareketiyle ani bir şekilde ateşkes ilan etmesinden sadece saatler sonra meydana geldi. Bu “beklenmedik gelişmenin” Pentagon yetkililerini “zor durumda” bıraktığı kaydedildi.
"On yılın en yoğun deniz çatışması"
Aralık 2024'ten beri bölgede konuşlu USS Harry S. Truman uçak gemisi, Yemen’in füze ve drone saldırılarını önleme göreviyle Kızıldeniz'deki deniz savaşının merkezinde yer aldı. Bu “yüksek riskli” operasyon, ABD Donanması'nın modern asimetrik savaştaki kırılganlığını ortaya koyan on yılların en yoğun deniz çatışmalarından biri haline geldi.
Yetkililerin, dünyanın “en yetenekli” deniz filosunun nasıl olup da bu denli küçük ve "ilkel" bir düşman karşısında zorlandığını şimdi ayrıntılarıyla incelediğini söyleyen gazeteye göre, Ensarullah, “dünya savaşından bu yana ABD Donanması’nın yaşadığı en yoğun çatışmalardan bazılarını tetikleyerek, mağara ve sığınaklardan savaştıkları hâlde beklenmedik derecede güçlü bir düşman olduklarını kanıtladı.”
“Ucuz” İHA'lara pahalı füzeler
The Wall Street Journal'ın haberi şöyle devam etmekte: “İran’dan gelen ucuz füze ve drone teknolojisinin yayılması, Husi hareketine ciddi avantajlar sağladı. Soğuk Savaş dönemine ait gemisavar balistik füzeleri ilk kez gerçek savaşta kullanan Husiler, aynı zamanda bu silahları nasıl konuşlandıracakları konusunda da yenilikçi yollar geliştirdi. Modern teknolojiler, deniz savaşının doğasını da tıpkı Ukrayna’daki kara savaşlarında olduğu gibi kökten değiştiriyor ve orduları anlık uyum sağlamaya zorluyor.”
Gazete, ABD’nin, en yeni insansız hava araçları ve füzeleri engellemek için yeni yollar geliştirdiğini; ancak hâlâ “büyük ölçüde” pahalı savunma sistemlerine bağımlı olduğunu vurguladı.
Maliyet paradoksu: 1.5 milyar dolarlık mühimmat, bitmeyen mücadele
2023'ün sonlarından bu yıla kadar Kızıldeniz'deki muharebe operasyonlarına yaklaşık 30 geminin katıldığı ve bu sayının ABD Donanması’nın toplam filosunun yaklaşık %10'una tekabül ettiği belirtildi. ABD'li bir yetkili, bu süre zarfında ABD'nin Ensarullah’a “en az 1,5 milyar dolar değerinde mühimmat” kullandığını söyledi.
“Stratejik hedefe” ulaşılamadı
Donanmanın, Ensarullah’ın silah stoklarının büyük bir kısmını imha etmeyi “başardığını” iddia eden The Wall Street Journal, ancak Kızıldeniz'deki deniz trafiğini eski haline getirme stratejik hedefine henüz ulaşamadığını ve Ensarullah’ın, İsrail'e düzenli olarak füze fırlatmaya devam ettiğini söyledi.
“Yıpratıcı” görevlerin etkisi ve “endişeler”
The Wall Street Journal’e göre, operasyondan dersler çıkarmak için incelemeye başlayan askeri ve kongre yetkilileri, bu kadar “yıpratıcı” konuşlandırmaların genel kuvvet hazırlık seviyesi üzerindeki baskısından endişe duyuyor. Savunma Bakanlığı (Pentagon) ayrıca, kaybedilen uçakları ve ayrı bir deniz çarpışmasını ki, her ikisi de Truman Savaş Grubu'nu ilgilendiren olaylar, araştırıyor.
Sonuçların önümüzdeki aylarda açıklanmasının beklendiği belirtildi.
ABD askeri operasyonlarını Ortadoğu'da denetleyen Merkez Komutanlığı (CENTCOM), devam eden soruşturmalar veya operasyonun performansı ve etkisi hakkında yorum yapmayı reddetti.
Donanmanın “yükü” ve Çin'e yönelik etkiler
Konuşlandırmanın “etkilerinin yıllarca hissedileceğini” söyleyen gazete bu konuda şöyle dedi: “Asya'da Çin'i caydırma çabalarından kaynak aktarılmasına neden oldu ve uçak gemilerinin bakım programlarını erteledi. Bu durum, dev savaş gemilerinin bakıma çekilmekten başka çaresi kalmayacağı on yılın ikinci yarısında kritik boşluklar yaratabilir.”
“Yıprandıklarını” itiraf eden ABD Donanma yetkilileri, “Ensarullah’la mücadelenin vazgeçilmez muharebe tecrübesi sunduğunu” ileri sürdü. Gazetenin aktardığına göre, Kızıldeniz çatışması, Pentagon içinde Çin ile potansiyel bir “üst düzey” (yüksek yoğunluklu) çatışma için bir “ısınma turu” olarak görülüyor.
Hazırlıksız başlayan çatışma: USS Carney vakası
USS Carney muhribi, 19 Ekim 2023'te Ensarullah’ın ilk insansız hava aracı (İHA) ve füze saldırısını başlattığı sırada Kızıldeniz'de bulunuyordu ve bu saldırı gemideki denizcileri “hazırlıksız” yakaladı. The Wall Street Journal’e göre, 10 saat süren çatışmanın sonunda, mürettebat bir Amerikan Donanma savaş gemisinin yaklaşık bir yüzyıldır gördüğü “en şiddetli muharebeyi” atlatmış, bir düzineden fazla İHA'yı ve dört adet hızla hareket eden seyir füzesini düşürmüştü.
Lojistik zorluklar ve “Oyun Değiştiren” hamle
Ensarullah’ın saldırıları artırma sözü vermesi üzerine, ABD askeri yetkilileri bir lojistik sorunu “çözmek” için harekete geçti: Carney gibi muhripler, yeniden silahlanmak için Akdeniz'e gidip gelirken iki haftaya kadar savaş dışı kalıyordu ve yakındaki ülkeler de Ensarullah’ın hedefi olmaktan çekiniyordu. Pentagon sonunda, savaş gemilerinin bölgeden ayrılmadan yeniden yüklenebilmesini sağlayan, bir yetkilinin "oyun değiştiren" dediği Kızıldeniz'deki bir limana erişim sağladı.
Çok uluslu koalisyon ve devam eden saldırılar
O yılın Aralık ayında, Biden dünyanın en işlek deniz yollarından birini korumak için çok uluslu bir koalisyon oluşturdu ve ardından ABD önderliğinde hava saldırıları başlattı. Operasyonun büyük bölümünde Pentagon, her biri en az beş gemi ve yaklaşık 7.000 denizciden oluşan iki uçak gemisi grubunu bölgede tuttu.
Ensarullah 2024 boyunca onlarca ticari gemiye operasyon düzenledi, ABD ise yakın saldırıları önlemek veya savaşçıların cephaneliğini zayıflatmak iddiasıyla Yemen'e saldırdı. Şubat'ta, İngiliz bayraklı bir dökme yük gemisi vuruldu ve gübre yüküyle birlikte battı. Mart'ta vurulan Barbados bayraklı bir gemide üç kişi öldü. Haziran'da ise Husi füzeleriyle vurulan iki gemi daha terk edildi.
Personel ve teknoloji kırılma noktasında
Operasyonların “yoğun” temposunun, sürekli Ensarullah’ın menzilinde olan ve 24 saat tetikte beklemek zorunda kalan denizcileri yıprattığı belirtilen haberde, USS Dwight D. Eisenhower uçak gemisinin, yedi aylık çatışma döneminde sadece bir kez kısa süreliğine limana uğradığı kaydedildi.
Geçen Kasım ayında özellikle yoğun bir günde, Donanma gemilerinin Ensarullah’ın fırlattığı en az sekiz intihar İHA'sını, beş gemi vuran balistik füzesini ve dört seyir füzesini, hiçbir hasar veya yara almadan etkisiz hale getirdiği iddia edildi.
Çarpıcı savaş anı: USS Stockdale gecesi
Yakın zamandaki bir denizcilik sempozyumunda, Ortadoğu'daki ABD Askeri Komutanlığı'nın yardımcı komutanı Koramiral Brad Cooper, geçen yıl sonlarında USS Stockdale muhribinde yaşanan bir geceyi şöyle anlattı: “Muhrip, Kızıldeniz'in güneyindeki bir dar geçitten geçerken ışıklar söndürüldü, zikzak rotası çizildi ve saldırı beklenmeye başlandı. Gece yarısını geçerken Husiler dört balistik füze fırlattı. 155 metrelik muhrip hızlanarak savunma amaçlı karadan havaya füzeler ateşledi. Saatte yaklaşık 6.500 km hızla gelen füzelerden biri, düşen enkazın da vurulması gerekecek kadar yakın mesafede imha edildi. On dakika sonra fırlatılan bir gemi füzesi, yakındaki uçak gemisinden kalkan savaş uçakları tarafından vuruldu. Uçaklar başka bir seyir füzesini ve patlayıcı yüklü çok sayıda İHA'yı düşürürken, uçak gemisi de Yemen içindeki Husi hedeflerini vurdu. Saat 02:00 sıralarında, alçaktan ve yavaşça doğrudan Stockdale'e yönelen bir Husi İHA'sı tespit edildi. Tek seçenek, güvertedeki otomatik topu ateşlemekti. İHA denize düşünce mürettebat tezahürat ve tokalaşmalarla kutlama yaptı.”
Coğrafyanın bedeli: Dar sularda ölümcül oyun
Savaş alanının Ensarullah savaşçılarının “lehine” olduğunu söyleyen gazete, Kızıldeniz'in en geniş noktasının 200 mil (320 km) bile olmadığını belirtti. Dar sularda büyük savaş gemilerinin manevra kabiliyeti kısıtlandığı, bu nedenle uzun süre kıyı görüş mesafesinde seyretmek zorunda kaldıkları ve bunun da Ensarullah gözcülerinin hedefleme yapmasını kolaylaştırdığı kaydedildi.
Donanma personelinin yaşadığı “zorluğa” dikkat çekilen haberde, İHA ve füze fırlatmalarının genellikle etki anından ancak 1-2 dakika önce tespit edilebildiği ifade edildi. Mürettebatın savunma kararını alıp uygulamak için yalnızca 15 saniyelik dar bir zaman penceresinin bulunduğu vurgulandı.
Eski bir donanma stratejisti ve Hudson Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Bryan Clark, bölgeye bir uçak gemisi konuşlandırılmasıyla ilgili olarak “Onu orada ve Husi silahlarının menzilinde bir ördek haline getirirsiniz” dedi.
Donanmanın, İranlıların yakın mesafede olduğu Basra Körfezi'nde benzer bir ortamda faaliyet göstermeye “alışkın” olduğunu söyleyen The Wall Street Journal şöyle devam etti: “Ancak Husiler gibi milisleri caydırmak düzenli bir hükümeti caydırmaktan daha zordur ve bu tür gruplar gemisavar balistik füzelerin ve saldırı dronlarının yaygınlaşmasıyla daha tehlikeli hale gelmiştir.”
Clark, “Eskiden bu şekilde kıyıya yakın operasyonlar yapabiliyorduk, çünkü düşmanların tepkilerden çekindikleri için bir uçak gemisine saldırmayacakları beklentisi vardı,” dedi.
Kızıldeniz'de altı ay geçiren bir subaya göre, radar ayarlarını gözden geçirmek ve düzeltmek, yanlış pozitifleri tespit etmekten kaçınmak ve yine de tehditleri faydalı bir menzilde tespit etmek en zor görevlerden biriydi ve gemi operatörleri için “önemli bir stres kaynağıydı.”
Pentagon'un iç çelişkileri ve gelecek endişeleri
USS Truman'ın kaybolan üç savaş uçağının şimdi Pentagon tarafından soruşturulduğu bildirildi. Bir Donanma yetkilisi “Bu daha önce görülmemiş bir şey” dedi. “Belki de sadece bir tesadüf ya da kötü şanstır ya da altta yatan bazı sorunlar vardır.”
İki Navy SEAL ya da deniz-hava-kara özel operasyon kuvveti, geçen yılın başlarında, yetkililerin İran'dan Yemen'e balistik ve seyir füzesi parçaları taşıdığını söylediği bir tekneye gece binerken denizde “kayboldu”. SEAL'lerden biri bota tırmanmaya çalışırken suya düşmüş, diğeri de peşinden atlamıştı. Donanma, öldüklerini açıklamadan önce 10 gün boyunca onları aradı. Ölümler, Yemen kıyılarından yüzlerce mil uzakta, Umman Denizi'nde Somali açıklarında meydana geldi.
Temsilciler Meclisi'nin savunma alt komitesine başkanlık eden Temsilci Ken Calvert (R., Calif.) 14 Mayıs'ta düzenlenen bir oturumda yaptığı konuşmada, “Geçtiğimiz yıl boyunca Donanma, son bir neslin en aktif deniz çatışma bölgesi olan Kızıldeniz'de yoğun ve sürekli savaş koşulları altında faaliyet gösterdi” dedi. "Ancak bu ısrarlı operasyonel temponun bir bedeli var. Gemiler ve mürettebat çok zorlanıyor, görev süreleri uzatılıyor ve diğer küresel beklenmedik durumlara hazır olma durumu zorlanıyor."
Gazete, her ne kadar Ensarullah’ın hiçbir ABD gemisini “vuramadığını” iddia etse de bundan birkaç gün önce Stars and Stripes adlı Amerikan askeri haber sitesinde yer alan bir haber bunu yalanlamakta. Söz konusu haberdeki fotoğraflarda, Truman'ın uçuş güvertesinin sancak tarafında büyük çatlaklar görülmekte.
Taktik evrim: Ensarullah nasıl uyum sağlıyor?
Yemenli savaşçıların hareketli hedefleri takipte ustalaştıklarını itiraf eden The Wall Street Journal, ilk dönemde yüksek irtifadan tekli füze/drone atışları yaparken, sonraları gece saldırılarına ve deniz yüzeyine sıfır ataklara geçtiklerini belirtti. ABD'nin her biri 30 milyon dolar değerindeki 12'den fazla Reaper drone'unu düşürmeyi başardıkları kaydedildi ki, bu rakam Yemenli yetkililer tarafından 22 olarak bildirildi.
Gazeteye göre, CENTCOM yetkilileri 2023'te “agresif” müdahale istese de Biden yönetimi “tırmanma riski” nedeniyle “temkinli” davrandı. Saldırılar onaylandığında Ensarullah taktik değiştirmiş veya silahlarını taşımıştı. Trump'ın göreve gelmesiyle CENTCOM Komutanı Orgeneral Erik Kurilla'ya füze/drone imha yetkisi verildi.
Mart ortasında ABD, "Rough Rider" operasyonuyla ikinci bir uçak gemisi, B-2 bombardıman uçakları ve F-35'leri devreye aldı. Gazeteye göre, 53 günlük bombardıman Ensarullah’ı “yıprattı” ancak bitiremedi.
Ateşkese rağmen gerilim sürüyor
Ateşkes ilanından bir hafta önce, Ensarullah’ın operasyonlarına vakıf bir ABD subayı, savaşçıların direnci ve uyum yeteneğine şaşkınlığını şu sözlerle dile getirdi: "Füzeleri giderek daha gelişmiş hale geliyor, bu inanılmaz bir durum. ABD Donanması şu ana kadar yüzde yüz başarıyla (hedefi vurarak) savunma yapıyor. Bunun süreceğini umuyorum ancak ne kadar süre dayanabileceğimiz belirsiz."
"Husiler Amerikan gemilerine saldırmayı durduracak, ABD de bombardımanı askıya alacak" denilen anlaşmaya rağmen, Truman destroyerinin Süveyş Kanalı'nı geçip Akdeniz'den ayrılması sırasında Ensarullah’ın İsrail'e balistik füze saldırılarını sürdürdüğü kaydedildi.
