ABD ile İran arasında altıncı tur müzakereler öncesi gerilim tırmanıyor; UAEA’nın kınama kararı ve "tetik mekanizması" tehdidi Tahran’ı sertleştirirken, Washington ise uranyum zenginleştirmeye karşı “ezici güç” mesajı veriyor.
YDH- ABD ile İran arasında yürütülen nükleer müzakerelerin altıncı turu önümüzdeki Pazar günü Umman’ın başkenti Maskat’ta düzenlenecek ancak diplomatik çabaların sürmesine rağmen, son günlerde yaşanan gelişmeler taraflar arasında tansiyonu yeniden yükseltti.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Yönetim Kurulu’nun bu hafta Viyana’da gerçekleştirdiği toplantılarda, ABD ve Avrupa üçlüsü (Almanya, Fransa ve Birleşik Krallık) tarafından sunulan ve İran’ı Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması (NPT) kapsamındaki yükümlülüklerini ihlal etmekle suçlayan karar taslağının kabul edilmesine kesin gözüyle bakılıyor.
Söz konusu taslağın onaylanması halinde, UAEA Yönetim Kurulu son 20 yılda ilk kez İran’ı resmen kınamış olacak. Ancak 2005’teki benzer karardan farklı olarak, bu aşamada Tahran’ın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne sevk edilmesi öngörülmüyor.
Tahran’a yönelik yaptırım riski artıyor
Batılı ülkeler İran’a, önümüzdeki bir-iki ay içerisinde UAEA ile iş birliği yapması için "son bir fırsat" verilmesi gerektiği görüşünde.
Aksi durumda, yapılacak olağanüstü bir toplantıyla İran dosyasının Güvenlik Konseyi’ne taşınması ve 18 Ekim'de sona erecek olan BM Güvenlik Konseyi’nin 2231 sayılı kararını geçersiz kılacak "tetik mekanizması"nın devreye sokulması gündeme gelebilir.
Bu senaryoda, geçmişte kaldırılan BM yaptırımları ve ABD'nin kapsamlı yaptırımları yeniden yürürlüğe girecek.
UAEA Başkanı Rafael Grossi, Viyana’daki toplantıda sunduğu iki ayrı raporda, İran’ın askeri düzeye yakın oranlarda uranyum stokunu artırdığını açıkladı.
İran’ın nükleer programının denetimi konusundaki yetersiz iş birliğini eleştiren Grossi, bu durumun siyasi amaçlarla kullanılmaması gerektiğini vurguladı.
İranlı yetkililer ise ajansın tutumunu "taraflı" olarak değerlendiriyor.
Tahran görüşme öncesi pozisyonunu sertleştiriyor
İran Dışişleri Bakanlığı, Pazar günü yapılacak görüşmenin ABD'nin Tahran’a yazılı bir teklif sunmasının ardından gerçekleşeceğini duyurdu.
Söz konusu teklifin, İran topraklarında uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin durdurulmasını içeren ana maddesine Tahran’ın karşı olduğu bildirildi.
İran tarafı, bu konuya ilişkin ayrıntılı bir yanıt hazırlamakta olduğunu belirtti.
İran Dışişleri Bakanı’nın siyasi yardımcısı Mecid Taht-e Ravançi, müzakerelerin yeni turunu “önemli” olarak nitelendirdi.
Ravançi, “Gelecekle ilgili kesin bir şey söylemek için erken, ancak uranyum zenginleştirmeden asla vazgeçmeyeceğimizi açıkça ifade ediyoruz,” dedi.
Tahran’ın bu pozisyonunu müzakere masasında gerekçeleriyle açıklayacağı belirtildi.
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, UAEA Yönetim Kurulu’nun İran aleyhine alabileceği kararın ardından uygulanacak çeşitli karşı önlemlerin hazırlandığını ifade etti.
Sözcü, bu önlemlerin UAEA ile ilave bir iş birliğini kesinlikle kapsamayacağını vurguladı. Tahran, Batı'nın baskıyı artırmaya yönelik girişimlerine karşı "zayıf görünmemeye" kararlı.
İran’a “ezici güç” mesajı
ABD Başkanı Donald Trump, İran’ın son günlerde müzakerelerde daha “saldırgan” bir tutum sergilediğini söyledi.
Fox News’e verdiği röportajda Trump, “Birkaç gün öncesine göre çok farklı davranıyorlar. Yarın İranlı yetkililerle görüşeceğiz,” dedi.
ABD Merkez Kuvvetler (CENTCOM) Komutanı General Michael Kurilla ise İran’ın nükleer silah edinmesini önlemek için “ezici güçle karşılık vermeye hazır olduklarını” dile getirdi.
Kurilla ayrıca Başkan Trump’a ve Savunma Bakanı’na çeşitli askeri senaryolar sunduğunu belirterek, "Bu, stratejik bir fırsat" ifadesini kullandı.
Bu açıklamalara rağmen İsrail basınından Kanal 12’nin haberine göre Trump, İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’dan İran’a yönelik askeri bir saldırı seçeneğini gündemden çıkarmasını istedi.
