ABD ile İran arasındaki dolaylı nükleer müzakerelerin altıncı turu öncesinde karamsar bir hava hakim olurken, İran hem diplomatik iyimserlik hem de askeri kararlılık mesajları verdi. İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi anlaşmanın yakın olduğunu belirtirken, diğer yetkililer olası bir askeri çatışmaya karşı sert uyarılarda bulundu ve ABD üslerini hedef alabileceklerini söyledi.
YDH - ABD ile İran arasında yürütülen dolaylı nükleer müzakerelerin altıncı turu öncesinde, özellikle Amerikan tarafından gelen açıklamalarla karamsar bir hava oluştu.
Mayıs sonunda yapılan bir önceki turda ortaya çıkan olumlu atmosferin yerini alan bu yeni durum, İran'ın hem diplomatik iyimserliği hem de askeri kararlılığı birleştiren tutumuna da yansıdı.
Norveç'in başkentinde düzenlenen 22. Oslo Küresel Forumu'na katılmak üzere ülkeye gelen İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, "İran'ın nükleer programının barışçıl niteliğini garanti altına alacak bir anlaşmaya varılması yakındır," ifadelerini kullandı.
X platformundaki hesabından yaptığı paylaşımda anlaşmanın hızlı bir şekilde yapılabileceğini belirten Arakçi, böyle bir uzlaşının her iki tarafa da fayda sağlayabileceğini vurguladı.
Arakçi, anlaşma şansının "İran'ın zenginleştirme programının Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) tam denetimi altında devam etmesine ve yaptırımların etkili bir şekilde kaldırılmasına bağlı olduğunu" açıkladı.
Ayrıca, ABD yönetiminin İran'ın nükleer silah sahibi olmaması yönündeki talebinin, "kendi nükleer doktrinleriyle uyumlu olduğunu ve olası bir anlaşmanın temeli olarak kabul edilebileceğini" yineledi.
Forum kapsamında Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan'ın yanı sıra Ummanlı mevkidaşı Bedir el-Busaidi ve Mısırlı mevkidaşı Bedir Abdülati ile üçlü bir görüşme gerçekleştiren Arakçi'nin temasları sonrası Mısır Dışişleri Bakanlığı'ndan bir açıklama geldi.
Kahire, İran'ın nükleer programıyla ilgili müzakere sürecini desteklediğini belirterek, "Mısır, Umman ve İran dışişleri bakanları arasındaki üçlü görüşme, bölgesel krizlerde askeri çözümlere yer olmadığını teyit etmektedir," denildi.
İran'dan hem işbirliği hem de uyarı mesajı
İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed İslami ise UAEA'nın son raporunun "siyasi baskılar nedeniyle taraflı" olduğunu savundu.
Ülkesinin "UAEA ve ilgili ülkelerle gönüllü ve yapıcı işbirliği yaklaşımında her zaman ısrarcı olduğunu" belirten İslami, 2023 ve 2024 yıllarında İran'ın nükleer tesislerine yönelik denetimlerin "benzeri görülmemiş" düzeyde olduğunu açıkladı.
İran'ın güvence anlaşması kapsamındaki taahhütlerine uymadığı yönündeki iddiaları "büyük bir yalan" olarak nitelendiren İslami, UAEA'yı "raporlarını profesyonel ve teknik bir şekilde, tüzüğünde belirtilen görevlere uygun olarak hazırlamaya" çağırdı.
İslami, tüm siyasi baskılara rağmen İran'ın nükleer programını barışçıl amaçlarla geliştirme ve nükleer santrallerden elektrik enerjisi üretim kapasitesini "mevcut seviyenin üç katına" çıkarma hedefine bağlı kaldığını yineledi.
İslami ayrıca, Avrupa troykası (Almanya, Fransa, İngiltere) ve ABD tarafından sunulan ve İran'ın nükleer yükümlülüklerine uymamasını kınayan karar tasarısının UAEA Yönetim Kurulu'nda oylanması öncesinde bir uyarıda bulundu.
İslami, "Herhangi bir çatışma yönelimi İran tarafından sessizlikle karşılanmayacaktır," diyerek verilecek yanıtın "kaçınılmaz" ve "orantılı" olacağını vurguladı.
ABD'ye askeri yanıt tehdidi
ABD Merkez Komutanlığı komutanının, müzakerelerin başarısız olması durumunda Başkan Donald Trump ve Savunma Bakanlığı'na Tahran'a yönelik askeri seçenekler sunduğunu açıklamasından saatler sonra İran Savunma Bakanı Tuğgeneral Aziz Nasırzade'den sert bir yanıt geldi.
Nasırzade, düzenlediği basın toplantısında, "Müzakereler bir sonuca ulaşmazsa ve bazıları bize karşı bir çatışma dayatmaya çalışırsa, karşı tarafın kayıpları kesinlikle bizim kayıplarımızdan daha büyük olacaktır," dedi.
Nasırzade sözlerini şöyle sürdürdü: "Bu durumda ABD bölgeyi terk etmek zorunda kalacaktır çünkü tüm üsleri elimizin altındadır. Ev sahibi ülkelerdeki tüm üsleri hedef alacağız." Operasyonel güçlerinin tam kapasiteyle çalıştığını belirten Bakan, "En son başarımız, geçen hafta iki tonluk bir savaş başlığına sahip bir füzenin başarılı bir şekilde test edilmesiydi," diye ekledi.
Trump yönetimi karamsar bir hava yayıyor
Amerikan tarafında ise Trump yönetimi, pazar günü Maskat'ta yapılması planlanan altıncı tur görüşmeler öncesinde karamsar bir hava yaymaya çalıştı.
Reuters haber ajansı, ABD Başkanı'nın "İran'la bir anlaşma yapma konusundaki güvenimiz azaldı," dediğini aktardı.
Fox News kanalı da yönetimdeki yetkililere dayandırdığı haberinde, "İran'ın somut bir ilerleme kaydetmeden müzakereleri oyaladığı görülüyor," ifadelerine yer verdi.
ABD'nin İsrail Büyükelçisi Mike Huckabee ise Bloomberg'e verdiği demeçte, İran'ın uranyum zenginleştirmeyi tamamen durdurması ve nükleer silah peşinde koşmaması gerektiğini tekrarladı.
Huckabee, Trump'ın İran nükleer dosyasını ele alırken "kan dökmek istemediğini teyit etmesine rağmen sabrının sınırları olduğunu söylediğini" ekledi.
