Newsweek, Ukrayna’nın savaşıyla Avrupa’nın savunma için zaman kazandığını, NATO’nun ise askeri harcamaları hızlandırdığını aktardı
YDH- Newsweek’in aktardığına göre, Çek ordusunun Genelkurmay Başkanı Karel Řehka, Ukraynalı askerlerin Rusya ile savaşarak Avrupa ülkelerine savunmalarını güçlendirmeleri için zaman kazandırdığını bildirdi.
ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin, Ukrayna’daki çatışmaları sona erdirmek amacıyla bir anlaşmaya ulaşma çabalarının aylardır sürdüğü, ancak Rusya ile Ukrayna’nın taleplerinin halen birbirinden uzak olduğu belirtildi.
Řehka, “Eğer Ukraynalılar şu anda yaptıkları gibi onlarla savaşıyorsa, bize zaman kazandırıyorlar, bu bir gerçek. Ukrayna, Avrupa’nın toparlanması ve etkili bir caydırıcılık ile savunmaya başlaması için zaman kazandırıyor.” dedi.
Avrupa’da, olası bir ateşkes veya barış anlaşmasının kıtanın geleceğini şekillendireceği yönünde endişelerin bulunduğu, bu nedenle uzun yıllar askeri harcamalardan uzak duran ülkelerin yeniden savunmaya büyük yatırım yaptığı ifade edildi. Avrupa ülkelerinin on yıllardır pahalı askeri kabiliyetlerde ABD’ye bağımlı olduğu, kaygıların yalnızca donanım değil, eğitim ve altyapı gibi alanlara da uzandığı kaydedildi.
ABD’nin dikkatini Çin ve Hint-Pasifik bölgesine yöneltmek istediği, Avrupa’daki yetkililerin ise NATO üyelerinin ittifaka daha fazla katkı sağlaması gerektiği konusunda hemfikir olduğu belirtildi. NATO ülkelerinin haziran ayında, önümüzdeki on yıl içinde gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 3,5’ini doğrudan askeri harcamalara, yüzde 1,5’ini ise ilgili alanlara ayırma sözü verdiği bildirildi.
Çek hükümeti yılın başında, temel savunma harcamalarını 2030’a kadar GSYH’nin yüzde 3’üne çıkaracağını açıkladı. Avrupa istihbarat raporlarının farklılık gösterdiği, ancak bazı değerlendirmelerde Rusya’nın, Ukrayna’daki cephede tutulmadığı takdirde beş yıl içinde bir NATO ülkesine saldırı düzenleyebileceğinin öne sürüldüğü belirtildi.
Prag’daki bir savunma zirvesinde konuşan Řehka, Ukrayna’daki savaşın uzamasının olumlu bir gelişme olmadığını, ancak “Ukraynalıların halen savunma yapıyor olmasından ötürü minnettar olunması gerektiğini” ifade etti.
Rusya, Şubat 2022’de Ukrayna’ya yönelik geniş çaplı saldırı başlattı ve Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya bölgelerini ilhak ettiğini duyurdu. Moskova, 2014’te Kırım’ı kontrol altına almış ve Donetsk ile Luhansk’taki ayrılıkçı gruplara destek vermişti.
Üç yılı aşkın süredir devam eden savaşta Rusya’nın Ukrayna topraklarının yaklaşık beşte birini kontrol ettiği, kara kuvvetleri ve personelde ağır kayıplar verdiği öne sürüldü. Ukraynalı yetkililerin, Rusya’nın günlük kayıplarını 1.000’in üzerinde olduğu iddia edildi. Moskova’nın binlerce zırhlı araç ve tankını cepheye sürdüğü bildirildi. Rusya’nın müttefiklerinden, özellikle Kuzey Kore’den destek aldığı ve kendi üretimini artırdığı ifade edildi.
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, çarşamba günü yaptığı açıklamada, Rusya’nın bütçesinin yüzde 40’ını savaşa ayırdığını ve yılsonuna kadar en az 1.500 tank ile 3.000 zırhlı araç üretme yolunda ilerlediğini belirtti.
Rutte, Rusya ve Çin’in “çok yüksek bir hızda” silah ve ağır askeri ekipman ürettiğini söyledi. Çin, Batı’nın suçlamalarını reddederken, 2022’de Rusya ile “sınırsız ortaklık” ilan etmişti. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, bu hafta Pekin’de yaptığı konuşmada, iki ülke arasındaki ilişkilerin “emsalsiz seviyeye ulaştığını” belirtti.
İsveç Savunma Bakanı Pål Jonson, Newsweek’e yaptığı açıklamada, Avrupa’nın Rusya Ukrayna’da meşgulken askeri kabiliyetlerini büyük ölçüde artırması gerektiğini ifade etti. NATO yetkilileri, Rusya’nın cephe hattındaki asker ihtiyacının azalması durumunda, NATO’nun doğu sınırına yakın büyük üsleri yeniden doldurabileceği konusunda uyarıda bulundu. Uydu görüntülerinde Rusya’nın Finlandiya yakınlarında askeri altyapı inşa ettiği görülse de NATO komutanlarının bu gelişmelere temkinli yaklaştığı kaydedildi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, çarşamba günü yaptığı açıklamada, aralarında uluslararası bir gücün de bulunduğu güvenlik garantileri için 26 ülkenin Ukrayna ile anlaşmaya vardığını belirtti. Macron, ABD’nin rolünün önümüzdeki günlerde netleşeceğini, ancak ülkelerin isimlerini açıklamadığını söyledi.
Avrupa ülkelerinin, Londra ve Paris öncülüğünde Ukrayna’ya güvenlik garantisi sağlamak üzere oluşturulan “istekliler koalisyonuna” katıldığı, ancak ABD’nin de sürece dahil olması gerektiğini vurguladıkları bildirildi.
Rutte, NATO ülkelerinin savunmaya fon aktarma ve üretimi artırma taahhüdünde bulunduğunu ve “bunu gerçekleştirdiklerini” ifade etti. “Şimdiden ilerleme kaydediyoruz” dedi.
Çekya Senatosu Dışişleri, Savunma ve Güvenlik Komitesi Başkanı Pavel Fischer, Newsweek’e yaptığı açıklamada, “Çalışmalar sürüyor ama henüz hedefe ulaşılmış değil” dedi.
Avrupa’nın önündeki görevin büyüklüğüne dikkat çekilerek, NATO yetkililerinin acilen stokların yenilenmesi ve askerlerin eğitilmesi gerektiğini belirttikleri, ancak yeni sistemlerin konuşlandırılmasının uzun bir süreç olduğu aktarıldı.
Ukrayna’ya geniş çaplı silah ve mühimmat gönderen ülkelerde teslimatlarda gecikmeler yaşandığı, Avrupa’daki sanayi üretiminin ve ham madde kaynaklarının hâlen yetersiz olduğu ifade edildi. Avrupa’nın ABD’den ne kadar alım yapmaya devam edeceği de tartışma konusu oldu. Trump yönetiminin, Avrupa’nın harcamaları artırmasını ancak ABD’den alım yapmayı sürdürmesini istediği kaydedildi.
Sanayi kaynakları, siparişlerin henüz kendilerine ulaşmadığını, bu nedenle üretim hatlarını genişletemediklerini bildirdi. Siyasi yetkililerin ise fonların ayrıldığını ve siyasi iradenin mevcut olduğunu ifade ettikleri aktarıldı.
Prag’daki savunma zirvesine katılan bir Avrupa savunma yetkilisi, “Asla yeterince hızlı olamaz” diyerek hâlâ “büyük boşluklar” bulunduğunu, ancak Avrupa’nın “olabildiğince fazla üretmeye çalıştığını” belirtti.
Birçok yetkili, askeri, siyasi ve sanayi çevreleri arasındaki işbirliğinin önceye kıyasla geliştiğini ifade etti. Řehka, Çek ordusunun sanayi ile “öncekinden çok daha fazla” iletişim kurduğunu söyledi. Ancak Řehka, beş yılın “pek çok kabiliyeti oluşturmak için halen çok kısa” olduğunu kaydetti.
NATO’nun bu yaz her ülkeye, ittifakın savunmasına katkı için sağlanması gereken unsurları içeren “kabiliyet hedefleri” verdiği bildirildi. Ayrıntıların gizli olduğu, ancak Rutte’nin en zayıf alanlardan birinin Avrupa hava savunması olduğunu belirttiği aktarıldı.
Rutte, “Hava ve füze savunma sistemlerinin sayısını beş katına çıkarmamız gerekiyor” dedi. Daha önce NATO Genel Sekreteri, ittifakın hava savunma kapasitesinde yüzde 400 artışa ihtiyaç olduğunu söylemişti.
Avrupalı savunma yetkilileri, hava savunmasındaki eksikliklerin “en ciddi stratejik kabiliyet açığı” olduğunu ifade etti. Rutte ayrıca, ittifakın “binlerce zırhlı araç ve tank” ile “milyonlarca topçu mermisi” ve insansız hava araçları ile uzay tabanlı sistemler gibi diğer kabiliyetlere ihtiyaç duyduğunu belirtti.
NATO’ya bağlı İnovasyon Hızlandırıcısı DIANA’nın Avrupa direktörü Kadri Tammai, bu süreçlerin yeni ve yenilikçi teknolojilerle paralel ilerlemesi gerektiğini kaydetti. Programın, hem sivil hem de askeri teknolojiye yönelik girişimlere hızlı destek sağlamayı amaçladığı bildirildi.
