Gazze Şeridi’nde ateşkesin kalıcı hale getirilmesi ve insani yardımların güvenli şekilde ulaştırılması için kurulması planlanan uluslararası güç, Mısır’ın şartları ve İsrail’in itirazları arasında kritik bir diplomatik gündem oluşturuyor. Türkiye ve Endonezya gibi ülkeler güce katılmaya istekli, ancak çatışmadan uzak kalma ve açık güvence talep ediyor.
YDH- ABD yönetimi, Gazze Şeridi’ndeki Filistin direniş gruplarının silahsızlandırılması hedefinde ısrarını sürdürse de, bu hedef için net bir takvim belirlememiş olması, devam eden müzakerelere geniş bir manevra alanı sağlıyor.
Bölgesel ve uluslararası aktörler, anlaşmanın ikinci aşamasına uygun düzenlemeler oluşturmak için çalışırken, Kahire de özellikle Hamas’ın silahları konusundaki temel engellerin esnetilmesine yönelik müzakere kanallarını açık tutmayı sürdürüyor.
Mısır hükümeti, Gazze’de kurulacak herhangi bir uluslararası gücün, uluslararası uzlaşıya dayanmasını, görev ve yetkilerinin net olmasını şart koşuyor. İsrail güçlerinin bu yapının yanında, Gazze’nin herhangi bir noktasında bulunmasını ise kesin bir dille reddediyor.
El-Ahbar gazetesine konuşan Mısırlı bir kaynak, Kahire’nin Filistin direnişinin altyapısını hedef alan ya da İsrail adına çatışmayı üstlenen uluslararası güçlere katılmayı kesinlikle kabul etmediğini aktardı. Mısır, geriye kalan direniş altyapısına dokunulmaması konusunda da kararlılığını koruyor.
Benzer şekilde, Endonezya ve Türkiye gibi bazı Müslüman ülkelerin, planlanan uluslararası güce katılmaya istekli oldukları, ancak bunun için açık güvenceler talep ettikleri, İsrail güçleriyle doğrudan çatışmaya girmemeleri gerektiğini öne sürdükleri bildirildi.
Tel Aviv ise itirazlarını geciktirmedi. İsrail, son dönemde yaptığı temaslarda, bu gücün yapısı, görevleri, yetki alanı ve Gazze’deki konuşlanması konusunda bir dizi çekince dile getirdi.
Bu arada ABD’li temsilciler Steve Witkoff ve Jared Kushner ile Başkan Yardımcısı J.D. Vance, İsrail’i ziyaret etti.
Ynet’in yetkililere dayandırdığı habere göre, ziyaretler Gazze’de kayıp İsrailli askerlerin cesetlerinin bulunması yönünde önemli bir ilerleme sağlayabilir. Uluslararası bir güç, Hamas’ın ulaşamadığını iddia ettiği cesetler dahil, bu görevi üstlenecek.
İsrail Kanal 12 televizyonu da bir ABD’li yetkilinin “Önümüzdeki ay Gazze anlaşması açısından belirleyici olacak” dediğini aktardı. Yetkili, İsrail ordusunun yerine geçecek uluslararası gücün bir an önce kurulması gerektiğini vurguladı.
Bu gelişmeler, ABD Başkanı Donald Trump’ın Hamas’a yönelik sert söylemlerinin sürdüğü bir döneme denk geldi.
Trump, Truth Social platformunda bazı müttefik ülkelerin Gazze’ye giderek Hamas’ı “büyük bir güçle ortadan kaldırmaya” hazır olduğunu belirtti. Ancak bunun için doğru zamanın henüz gelmediğini ifade ederek, Hamas’a son bir şans verdiğini söyledi.
Dün Tel Aviv’de Mısır Genel İstihbarat Başkanı Hasan Reşad ile İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu arasında dikkat çekici bir zirve gerçekleşti.
Yaklaşık iki yıl önceki “Aksa Tufanı” operasyonundan bu yana taraflar arasında kamuoyuna yansıyan en üst düzey temas olarak öne çıktı. Görüşmenin, Amerikan baskılarıyla birlikte, anlaşmanın ikinci aşaması için koordinasyonu güçlendirme amacı taşıdığı belirtildi.
Mısırlı bir kaynak, görüşmelerin Gazze’ye insani yardım ve ağır iş makinelerinin girişinin hızlandırılması ekseninde şekillendiğini aktardı. Bu makineler, İsrailli tutukluların cesetlerinin çıkarılmasında kullanılacak.
Kaynak, Reşad’ın Netanyahu’ya Hamas’ın anlaşmaya bağlılığını ve maddeleri uygulama ciddiyetini vurguladığını da ekledi. Görüşmede Gazze Şeridi yönetimi, sınır kapıları ve uluslararası güç konuları da ele alındı.
Buna rağmen, İsrail Yayın Kurumu Washington, Tel Aviv ve Kahire arasındaki toplantılarda temel anlaşmazlıkların ortaya çıktığını bildirdi.
Mısır, İsrailli tutukluların cesetlerini arama çalışmalarını tamamlamak için önümüzdeki günlerde Gazze’ye yabancı güçlerin girişini talep ediyor.
İsrail ise Hamas’ın dış yardımsız cesetleri geri getirebileceğine inanıyor ve hareketi zaman kazanmaya çalışmakla suçluyor. Tel Aviv, Trump planının ikinci aşamasına geçmeden önce tüm cesetlerin geri alınması gerektiğini vurguladı.
Washington Post’a göre ABD özel temsilcisi Steve Witkoff, Netanyahu’ya önümüzdeki 30 günün Gazze anlaşmasının ikinci aşamasına geçiş için kritik olduğunu iletti. Axios ise ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun bu hafta İsrail’i ziyaret etmeyi planladığını açıkladı.
Wall Street Journal’a göre ABD, hem İsrail hem Hamas üzerinde Gazze anlaşmasının çökmesini önlemek için yoğun baskı uyguluyor. Witkoff ve Kushner, işgal rejimi yetkililerine olası ihlaller karşısında İsrail’in yanıtlarının orantılı olması gerektiğini açıkça iletti.
Şu an İsrail’de bulunan ABD’li üçlü, De Vance, Witkoff ve Kushner, işgal altındaki Güney Filistin’deki “Sivil-Askeri Koordinasyon Merkezi”nde önemli açıklamalarda bulundu.
De Vance, Trump planının beklenenden hızlı ilerlediğini belirterek, Gazze’nin yeniden imarı için özel bir koordinasyon merkezi kurulduğunu duyurdu.
Tutukluların cenazelerinin iadesinin uzun sürebileceğini ifade etti. Ayrıca Washington’un Gazze’ye Amerikan askerleri göndermeyi planlamadığını vurguladı; bölgedeki güvenlik gücü, Amerikalıları içermeyecek ve İsrail’in onayıyla şekillenecek.
De Vance, Trump’ın Hamas’a yönelik tehditlerini yineleyerek, hareket silahlarını bırakmazsa ciddi sonuçlar doğacağını belirtti, ancak bunun için kesin bir süre vermedi.
Kushner, yeniden imar yardımlarının Hamas kontrolündeki bölgelere girmesine kesinlikle izin verilmeyeceğini vurguladı. İsrailli askerlerin cesetlerinin geri getirilmesinde kayda değer ilerleme sağlandığını ifade etti ve süreci “ateşkesin kurulmasına geçiş” olarak tanımladı.
Witkoff ise Washington’un ateşkesin uygulanması konusunda beklentilerin ötesinde bir performans sergilediğini kaydetti.
