Trump’ın 28 maddelik planı, Ukrayna’nın doğuda ek toprak kaybetmesini, ordusunun sınırlandırılmasını, NATO’ya katılmamasını öngörürken, Rusya ile ekonomik işbirliği ve Ukrayna’nın yeniden inşasını da içeriyor.
YDH- Axios’un haberine göre, ABD Başkanı Donald Trump’ın Ukrayna için hazırladığı 28 maddelik barış planı, Kiev’in doğuda ek toprak kaybetmesini, ordusunun büyüklüğünün sınırlandırılmasını ve NATO’ya katılmayacağını kabul etmesini öngörüyordu. Planın taslağı, bir Ukraynalı yetkili, bir ABD yetkilisi ve tasarıya aşina bir kaynak tarafından doğrulandı.
ABD tarafı, planın uygulanması için Ukrayna’nın “agresif bir takvim” üzerinde anlaşmasını talep ediyor. Plan, Ukrayna’nın bugüne kadar defalarca reddettiği önerileri içeriyor olmasına rağmen, Başkan Volodymyr Zelenskiy planı tamamen dışlamıyor.
Beyaz Saray’dan kabul
Beyaz Saray üst düzey yetkililerinden biri, planın “Ukrayna için kolay olmadığını” kabul etti, ancak savaşın bitmesi gerektiğini, aksi halde Ukrayna’nın daha fazla toprak kaybetme olasılığının yüksek olduğunu ifade etti.
Plan, Trump’ın özel elçisi Steve Witkoff tarafından ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Trump’ın damadı Jared Kushner’ın katkılarıyla hazırlandı. Witkoff, planı hazırlarken Rusya’nın temsilcisi Kirill Dmitriev ile de görüştü. Dmitriev, Axios’a verdiği demeçte, planın geçmiş girişimlerden farklı olduğunu ve “Rus pozisyonunun gerçekten duyulduğunu hissettiklerini” söyledi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise planı kamuoyuna onaylamadı.
Dmitriev ile yapılan görüşmenin ardından Witkoff ve Kushner, planı Zelenskiy’nin ulusal güvenlik danışmanı Rustem Umerov ile de ele aldı. ABD Ordusu Bakanı Dan Driscoll, planı yazılı olarak Zelenskiy’ye sundu. Zelenskiy, görüşmenin ardından Trump ve ekibiyle plan üzerinde müzakere etmeye hazır olduğunu ifade etti.
Zelenskiy planı ABD’nin “vizyonu” olarak tanımladı, ancak bunu nihai bir teklif olarak görmediğini belirtti. Ukrayna’nın kırmızı çizgilerinin net olduğunu ve planın “gerçekten anlamlı” hâle gelmesi için görüş bildireceklerini aktardı.
ABD yetkilisi, planın “canlı bir belge” olarak görüldüğünü ve taraflarla yapılan görüşmeler doğrultusunda değiştirilebileceğini söyledi. Yetkili, Ukrayna’nın müzakereler sırasında birçok maddede olumlu olduğunu ve bazı pozisyonlarını plan içine dahil etmeyi başardığını ifade etti.
Trump da planı kişisel olarak onayladı; detayları daha önce yayımlanmamıştı. Beyaz Saray yetkilisi, “Ukrayna’daki savaşı, Gazze’deki savaşı bitirdiğimiz gibi sona erdirecek bir çözüm bulmak için ciddi bir çaba gösteriyoruz. Plan kolay değil ama Ukrayna için iyi” dedi.
Planın temel maddeleri
Plan, Ukrayna’dan istenen toprak ödünlerinin yanı sıra, Rusya’nın Ukrayna topraklarına olası yeni saldırıları durumunda “kararlı ve koordineli bir askeri müdahale” yapılmasını öngörüyor. ABD’nin bu müdahalede ne rol oynayacağı belirtilmiyor.
Plan ayrıca ekonomik unsurlar içeriyor: Bazı dondurulmuş Rus varlıkları Ukrayna’nın yeniden inşası için kullanılacak, Rusya’ya uygulanan yaptırımlar kaldırılacak, ABD ve Rusya AI ve madencilik gibi alanlarda uzun vadeli ortaklık yapacak ve Rusya G8’e geri dönecek.
Tüm taraflara savaş sırasında yaptıklarından dolayı af verilecek; bu, muhtemelen Rus yetkililerin ve askerlerin savaş suçlarından sorumlu tutulamayacağı anlamına geliyor. Plan, bir anlaşma sonrası Ukrayna’da 100 gün içinde seçim yapılmasını da öngörüyor.
Planın 28 Maddesi
1.Ukrayna’nın egemenliği teyit edilecek.
2.Rusya, Ukrayna ve Avrupa arasında kapsamlı bir saldırmazlık anlaşması yapılacak. Son 30 yılın tüm belirsizlikleri çözülmüş sayılacak.
3.Rusya’nın komşu ülkelere saldırmayacağı ve NATO’nun daha fazla genişlemeyeceği bekleniyor.
4.Rusya ile NATO arasında ABD aracılığıyla güvenlik sorunlarını çözmek için bir diyalog kurulacak ve küresel güvenliği artırmak için koşullar sağlanacak.
5.Ukrayna güvenlik garantileri alacak; ABD yetkilisi, bunun ilk kez resmi olarak masaya konduğunu belirtti.
6.Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin büyüklüğü 600.000 kişi ile sınırlandırılacak.
7.Ukrayna, NATO’ya katılmayacağını anayasasına yazacak; NATO da gelecekte Ukrayna’yı kabul etmeyeceğini taahhüt edecek.
8.NATO, Ukrayna’da asker bulundurmayacak.
9.Avrupa savaş uçakları Polonya’ya konuşlandırılacak.
10.ABD garantisi: ABD, garanti için tazminat alacak; Ukrayna Rusya’ya saldırırsa garanti kaybolacak; Rusya saldırırsa kararlı askeri yanıt ve yaptırımlar geri uygulanacak; Ukrayna sebepsizce Moskova veya St. Petersburg’a füze atarsa garanti geçersiz sayılacak.
11.Ukrayna AB üyeliği için uygun olacak ve kısa süreli Avrupa pazarına öncelikli erişim alacak.
12.Ukrayna’nın yeniden inşası için güçlü bir küresel paket oluşturulacak; gaz altyapısı, şehirlerin yeniden inşası, altyapı ve kaynakların işletilmesi ABD ile ortak yürütülecek.
13.Rusya küresel ekonomiye yeniden entegre edilecek; yaptırımlar kademeli kaldırılacak, uzun vadeli ekonomik işbirliği yapılacak ve G8’e geri dönecek.
14.Dondurulmuş Rus varlıkları kullanılacak; ABD ve Avrupa belirli pay alacak ve geri kalan ayrı bir yatırım fonuna aktarılacak.
15.ABD-Rusya ortak çalışma grubu kurulacak.
16.Rusya Avrupa ve Ukrayna’ya saldırmazlık politikasını yasalaştıracak.
17.Nükleer silahlarla ilgili antlaşmaların geçerliliği uzatılacak, START I anlaşması da dahil.
18.Ukrayna nükleer silah bulundurmayacak.
19.Zaporizhzhia Nükleer Santrali IAEA denetiminde çalıştırılacak, elektrik eşit paylaşılacak.
20.Eğitim programları ile kültürel anlayış ve hoşgörü artırılacak; ayrımcılık önlenecek.
21.Topraklar: Kırım, Luhansk, Donetsk de facto Rusya; Herson ve Zaporizhzhia temasta dondurulacak; diğer kontrol edilen alanlar Rusya’ya bırakılacak; Ukrayna askerleri belirlenen bölgelerden çekilecek.
22.Gelecekteki toprak düzenlemeleri, taraflarca zorla değiştirilmeyecek; güvenlik garantileri ihlalde geçerli olmayacak.
23.Rusya, Ukrayna’nın Dinyester Nehri’ni ticari kullanımına engel olmayacak ve tahıl taşımacılığı anlaşmaları yapılacak.
24.İnsanî komite oluşturulacak; tüm tutuklular, cesetler, rehineler değiştirilecek; aile birleşimi programı uygulanacak; çatışma mağdurlarına yardım sağlanacak.
25.Ukrayna 100 gün içinde seçim yapacak.
26.Tüm taraflar savaş sırasında eylemlerinden ötürü af alacak ve gelecekte hak talebinde bulunmayacak.
27.Anlaşma yasal olarak bağlayıcı olacak; uygulanması Trump başkanlığındaki Barış Konseyi tarafından denetlenecek; ihlallerde yaptırım uygulanacak.
28.Tüm taraflar anlaşmayı kabul ettiğinde, ateşkes uygulanacak ve her iki taraf belirlenen noktalara çekilecek.
