CFR’de yayımlanan makalede, ABD Başkanı Donald Trump’ın 28 maddelik barış planının Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü ve savunma kapasitesini tehdit ettiği, bazı maddelerin ise Rusya’ya avantaj sağladığı iddia edildi.
YDH- Liana Fix, ABD’nin önde gelen ve adı birçok ülkedeki açık / gizli ABD faaliyetleri ile birlikte anılan Council on Foreign Relations (CFR) adlı düşünce kuruluşunun internet sitesinde yayımlanan makalesinde, ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya ile Ukrayna arasında ateşkes görüşmelerini ilerletmeyi amaçlayan 28 maddelik yeni bir barış planına destek verdiğini belirtti.
Fix, Alaska’daki görüşmeler gibi önceki girişimlerin “Rusya’nın uzlaşmaz tutumu nedeniyle” başarısız olduğunu iddia etti.
Rusya’nın doğu Ukrayna’da ilerlemeye devam ettiğini ve ABD’nin Ukrayna’ya verdiği desteğin zayıfladığını ifade eden yazar, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in “gerçek müzakereye ilgi göstermediğini” öne sürdü.
Toprak devri ve tampon bölge öngörüsü
Fix, planın Donetsk Oblastı’nda Ukrayna güçlerinin çekilmesini ve söz konusu bölgenin uluslararası alanda Rusya tarafından tanınmasını öngördüğünü bildirdi.
Bunun Ukrayna için “tamamen kabul edilemez olduğunu” belirten Fix, bu durumun “Ukrayna’nın en güçlü savunmalarını teslim etmek” anlamına geldiğini ve söz konusu toprakların Rusya’ya ait olmadığını ifade etti.
Fix, planın bu bölgenin askeri olarak boşaltılmış bir tampon bölge haline gelmesini öngörmesine rağmen, “Rusya’nın müdahalesini engelleyecek bir mekanizma bulunmadığını” aktardı.
Yazar, geçmiş çatışmaların Rusya’nın askeri olarak boşaltılmış bölgeleri dikkate almadığını gösterdiğini iddia etti.
Ukrayna ordusuna getirilen sınırlamalar
Fix, planın Ukrayna’nın askeri güçlerini yaklaşık 900.000’den 600.000’e düşürmeyi öngördüğünü, bunun, Rusya’nın nüfus ve askeri kapasite avantajı göz önüne alındığında Ukrayna’yı olası bir Rus saldırısına karşı savunmasız bırakacağını ifade etti.
Yazar, Rusya’nın bu sınırlamaları uzun vadede avantaj sağlamak amacıyla kullanabileceğini öne sürdü.
Güvenlik garantileri ve NATO kısıtlamaları
Makalede, planın ABD güvenlik garantileri arasında “koordineli askeri yanıt” ve Rusya’nın yeniden saldırması halinde yaptırımların yeniden uygulanmasını içerdiği kaydedildi. Bunun, Ukrayna’nın beklediği güvenlik garantisi olmadığı belirtildi.
Kiev’in Washington’dan, NATO’nun 5. maddesi benzeri bir taahhüt beklediğini belirten Fix, planın NATO birliklerinin Ukrayna’da konuşlandırılmamasını öngördüğünü ve bunun Avrupa askeri gücünün devreye girmesini engellediğini aktardı.
Fix, planın NATO’nun Ukrayna’ya genişlemesini yasakladığını belirterek, bunun Ukrayna’nın yanında NATO’nun genel politikasına yönelik bir “Rus vetosu” anlamına geldiğini ifade etti.
Yaptırımlar ve Rus donmuş varlıkları
Planın, yaptırımların “aşamalı ve durum bazlı” kaldırılmasını öngördüğünü bildiren yazar, Rusya’nın donmuş varlıklarının kullanımının kısmen Ukrayna’ya, kısmen ABD-Rusya şirket ilişkilerine fayda sağlayacağını belirtti.
Fix, planın Avrupa ülkelerinin Ukrayna’ya sağladığı destek kaynaklarından bazılarını engelleyebileceğini aktardı. Ayrıca, planın varlıkların Rusya’ya iade edilmesini öngörmediğini ve bunun müzakerelerde kullanılabileceğini ifade etti.
NATO-Rusya diyaloğu ve START
Fix, planın NATO ve Rusya arasında “gerilimi azaltma diyaloğu” öngördüğünü bildirdi.
“Bunun yıllarca sürebilecek müzakerelere” yol açabileceğini ifade eden yazar, ABD’nin bu süreçte “arabulucu” rolünün Avrupa ülkeleri tarafından kabul görmediğini aktardı. Ayrıca, planın “New START” anlaşmasını bir yıl uzatmayı öngördüğünü belirtti.
Hızlandırılmış seçimler
Makale, planın Ukrayna’nın 100 gün içinde serbest ve adil seçim yapmasını öngördüğünü bildirdi. Fix, bunun özellikle Rusya işgali altındaki bölgelerdeki seçmenlerin durumunun belirlenmesi gerektiğini ifade etti.
Yazar, Rusya’nın süreci hızlandırarak Zelenskiy’yi meşruiyetsiz hale getirmek ve iç karışıklık yaratmayı amaçladığını öne sürdü.
Önerilen anlaşmanın Trump’ın Gazze barış planı modelinden yola çıkarak Rusya için faydalı bir araç olduğunu iddia eden Fix, planın Kremlin’in Ukrayna üzerindeki baskıyı artırmasına ve ABD ile Avrupa’dan gelecek ilave baskıları önlemesine olanak sağladığını ifade etti.
Ukrayna ve Avrupa’nın kırmızı çizgileri
Planın bazı maddelerinin “belirsiz ve net olmadığı” belirtilen makalede, Ukrayna ve Avrupa’nın bazı hükümlere karşı çıkmak ve müzakere edilebilecek noktaları değerlendirmek üzere görüşmeler yürüttüğü bildirildi.
Fix, Trump yönetiminin bazı kırmızı çizgileri kabul ettirmek için Ukrayna’ya baskı uyguladığını ifade etti.
Güvenlik garantilerinin eksikliği
Güvenlik garantilerinin somut olmadığını, ABD’nin NATO 5. madde benzeri bir taahhütte bulunmadığı sürece planın Moskova’ya teşviklerle çalışacak şekilde kurgulandığını ileri süren yazar, Ukrayna’nın toprak devri ve askeri sınırlamalar gibi ülkenin savunma kapasitesini zayıflatan koşulları kabul etmesi gerektiğini aktardı.
Fix, ABD’nin ihlal durumunda ceza ve yaptırımlar uygulama riskini hatırlattığını ifade etti.
Detaylarda müzakere alanı
Planın daha az tartışmalı bazı noktalarının detaylandırılması gerektiğini bildiren yazar, Rusya’nın Ukrayna ve Avrupa konusundaki tecrübesinin ABD’den çok daha fazla olduğunu belirtti.
Planın satır aralarında Rusya’nın olası uzun menzilli saldırılardan duyduğu korkuları ortaya koyduğunu iddia eden Fix, Avrupa ve Ukrayna’nın bu noktaları lehlerine kullanması gerektiğini söyledi.
