ABD Başkanı Donald Trump’ın Grönland için özel temsilci ataması ve temsilcinin, adayı “ABD’nin bir parçası haline getirme” yönündeki açıklamaları, Danimarka hükümetinin sert tepkisine yol açtı.
YDH- Newsweek’in haberine göre, ABD Başkanı Donald Trump’ın yeni atanan Grönland özel temsilcisi ve Louisiana Valisi Jeff Landry, yarı özerk Danimarka toprağı Grönland’ın “ABD’nin bir parçası haline getirilmesi” için çalışacağını söyledi. Açıklamanın, Kopenhag ile yeniden gerilime yol açtığı belirtildi.
Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, Instagram’da paylaştığı açıklamada, “Grönland Grönlandlılara aittir” ifadelerini kullandı ve “ABD Grönland’ı devralmayacaktır” dedi.
Grönland’ın stratejik önemi
Haberde, nüfusu seyrek olan ancak zengin maden kaynaklarına sahip Grönland’ın, ABD ana karasına yönelen uzun menzilli füzelerin tespitinde kritik rol oynayan adanın kuzeybatısındaki Pituffik Uzay Üssü nedeniyle Washington açısından stratejik önem taşıdığı belirtildi.
ABD Başkan Yardımcısı JD Vance’in mart ayında Pituffik’i ziyaret ettiği ve Danimarka’yı Arktik adaya yeterli yatırım yapmamakla suçladığı hatırlatıldı.
Ayrıca, iklim değişikliğiyle birlikte yeni ticaret rotalarının açılması nedeniyle Grönland’ı çevreleyen Arktik bölgenin, büyük güçlerin artan ilgisini çektiği kaydedildi.
Trump’ın ataması ve Landry’nin açıklamaları
Trump’ın, Cumhuriyetçi Partili Landry’yi pazar gecesi Truth Social’da yaptığı paylaşımla atadığını duyurduğu aktarıldı.
Trump, Landry için şunları söyledi: “Grönland’ın ulusal güvenliğimiz için ne kadar hayati olduğunu anlıyor ve müttefiklerimizin, hatta dünyanın güvenliği için ülkemizin çıkarlarını güçlü biçimde ileriye taşıyacak.”
Landry ise X’te başkana hitaben yayımladığı mesajda, “Grönland’I ABD’nin bir parçası haline getirmek için gönüllü bir pozisyonda” görev yapmanın “bir onur” olduğunu ifade etti. Landry, bu görevin ne anlama geldiğine dair ayrıntı vermedi ancak rolün, valilik görevlerini “hiçbir şekilde etkilemediğini” ekledi.
Danimarka ile gerilim ve güvenlik uyarıları
Haberde, Trump’ın Grönland’ı ABD kontrolüne alma isteğini gizlemediği, ilk başkanlık döneminde 2019’da adayı Danimarka’dan satın almayı önerdiği ve ocakta göreve dönmesinin ardından baskıyı artırdığı belirtildi.
NATO’nun kurucu üyelerinden Danimarka’nın, Washington’un onlarca yıllık transatlantik destekten uzaklaşmasından rahatsız olduğu ve ABD’nin uluslararası sınırları tanıması gerektiği uyarısında bulunduğu aktarıldı.
Yıl ilerledikçe ilişkilerin kısmen yatıştığı ifade edilse de Danimarka Savunma İstihbarat Servisi’nin bu ay başında yaptığı değerlendirmede, ABD’nin “yüksek gümrük tarifeleri tehdidi dahil ekonomik gücü kullanarak iradesini dayattığı ve müttefiklere karşı dahi askeri güç kullanma ihtimalinin artık dışlanmadığı” belirtildi. Trump’ın askeri seçeneği masadan kaldırmayı reddettiği kaydedildi.
Kamuoyu yoklamaları ve yerel tepkiler
Ocak ayında Danimarka ve Grönland medyası için yapılan anketlerin, Grönlandlıların ezici çoğunluğunun Danimarka’dan ayrılıp ABD’nin parçası olmayı istemediğini gösterdiği; buna karşın bağımsızlığa desteğin daha yüksek olduğu bildirildi.
Grönland Başbakanı Jens-Frederik Nielsen, pazartesi günü yaptığı açıklamada, Trump’ın duyurusunun “önemli görünebileceğini” ancak “ülke içinde bizim için hiçbir şeyi değiştirmediğini” söyledi.
Nielsen, “ABD dahil diğer ülkelerle işbirliğine açığız, ancak bu her zaman bize, değerlerimize ve isteklerimize saygı temelinde olmalıdır.” dedi.
Bölgesel ve uluslararası tepkiler
Danimarka Dışişleri Bakanı Lars Løkke Rasmussen, Danimarka yayıncısı DR’ye yaptığı açıklamada, ABD’nin Kopenhag Büyükelçisi Ken Howery’yi çağıracağını söyledi ve Landry’nin sözlerini “tamamen kabul edilemez” olarak nitelendirdi.
İsveç Dışişleri Bakanı Maria Malmer Stenergard da pazartesi günü X’te yaptığı paylaşımda, “Danimarka ve Grönland’a ilişkin konularda karar Danimarka ve Grönland’a aittir. İsveç bu meselelerde komşusunun yanında durmaktadır ve uluslararası hukuku her zaman savunacaktır. Devletlerin egemenliği ve toprak bütünlüğüne saygı, uluslararası hukukun temel ilkesidir.” ifadelerini kullandı.
Grönland Başbakanı Jens-Frederik Nielsen ise aynı gün yaptığı başka bir açıklamada, “Kendi geleceğimize biz karar veririz. Grönland bizim ülkemizdir. Kendi demokrasimiz, kendi kararlarımız ve dimdik duran güçlü bir toplumumuz var. Grönland Grönlandlılara aittir ve toprak bütünlüğüne saygı gösterilmelidir.” dedi.
